Astım nasıl bir
hastalıktır ve belirtileri nelerdir?
Astım akciğer içi hava
yollarında daralmaya neden olan ve alevlenmeler (ataklar) ile seyreden müzmin
(kronik) bir akciğer hastalığıdır. Hava yollarındaki bu daralmanın nedeni
mikrobik olmayan bir tür iltihap nedeniyle hava yolu duvarının
şişmesidir. Hastalık tekrarlayan nefes darlığı, nefes alıp
verirken ortaya çıkan hırıltı/hışıltı/ıslık sesi, göğüste baskı hissi ve
öksürük gibi belirtilerle kendini gösterir.
Astım ne sıklıkta
görülmektedir?
Dünyada yaklaşık 300
milyon kadar astımlı hasta olduğu tahmin edilmektedir. Ülkemizde ise yaklaşık
her 12-13 erişkinden biri ve 7-8 çocuktan biri astım
hastasıdır. Astımın görülme sıklığı yıllar içinde giderek artmaktadır.
Astım için risk
faktörleri nelerdir?
Astım hastalığının
ortaya çıkmasında etken olan faktörlere risk faktörleri denir. Astımın neden
bazı bireylerde görülüp, bazılarında görülmediği işte bu risk faktörleri ile
açıklanabilir. Bu faktörler kişiyle ve çevreyle ilgili olmak üzere iki gruptur.
Kişisel risk faktörleri içinde kalıtım yani genetik yapı, cinsiyet ve şişmanlık
sayılabilir. Çevresel risk faktörleri ise kalıtsal olarak yatkın bireylerde astımın
ortaya çıkması ve ağırlığı üzerinde rol oynar. Bunlar alerjenler,
tekrarlayan akciğer infeksiyonları, sigara dumanına maruziyet, bazı ilaçlar, iç
ve dış ortam hava kirliliği ve beslenme tarzıdır.
Astım Atağı Nedir?
Astım atağı, astımlı bir hastada artan nefes darlığı,
öksürük, hışıltı veya göğüste baskı hissi yakınmalarının ortaya çıkması ve
solunum fonksiyon testinde ilaç ile düzebilen bozukluklarının eşlik etmesi
olarak tanımlanır.
Astım Atağında;
- Hava yolu tıkanıklığını mümkün olan en kısa
sürede düzeltip solunum fonksiyonlarını normale döndürmek.
- Oksijen yetersizliğini düzeltmek
- Hasta eğitimi, uygun ve yeterli önleyici
tedavi ile daha sonra oluşabilecek atakları önlemek
- Atakta hastanın nasıl davranması, hangi
ilaçları kullanması, ne zaman hastaneye başvurması gerektiği konusunda
hastayı aydınlatmak önem arz eder.
Astım tanısı nasıl
konur?
Yakınmaları astımla
uyumlu olan hastalarda yapılan muayene ve nefes ölçüm testi ile koyulur.
Astım tedavi
edilebilir mi?
Astım tedavisinin amacı
hastalığın kontrol altına alınması ve sağlanan bu durumun idame
ettirilmesidir. Dünyada olduğu gibi, ülkemizde de bu hastalığın
tedavisi ile ilgili gerekli her türlü ilaç ve malzeme bulunmaktadır. Uygun
ilaç tedavisi ile, astımlılar iş ve okul dahil günlük yaşamlarına, hastalık
nedeni ile herhangi bir kısıtlanma olmadan devam edebilirler. Astım
ilaçlarının büyük bir kısmı soluk alma yolu (inhalasyon) ile kullanılan
ilaçlardır ve bu yolla daha az yan etki ile direk hava yollarında istenen
tedavi edici etkiyi oluştururlar. Özel cihazlarla verilirler.
Astımın tam kontrol
altında olması ne demektir?
Astımlı bir hastanın
gündüzleri astım yakınmasının bulunmaması, gece astım nedeni ile uykudan
uyanmaması, hastalığı tedavi eden ve kontrol altında tutan ilaçları kullanırken
ayrıca sık olarak hızlı etkili nefes açıcı ilaçlara gereksiniminin olmaması,
nefes ölçüm testlerinin normal olması ve günlük işlerini engellenmeden
yapabilmesi hastalığın tam kontrol altında olduğunu gösterir.
Bütün astımlılarda
hastalık kontrol altına alınabilmekte midir?
Maalesef astımı tamamen
kontrol altında olan hasta sayısı hem dünyada hem ülkemizde halen istenen
düzeyde değildir. Halen 4 astımlıdan biri yılda bir kez astım alevlenme (atak)
nedeniyle acil servise başvurmaktadır. Astım kontrolünü güçleştiren etkenler
arasında ilaçların doğru teknikle ve düzenli kullanılmamasının yanı sıra,
sigara dumanı, alerjenler ve kimyasallar gibi tetikleyicilere maruz kalmak ve
obezite sayılabilir. Ülkemizde astımlı hastaların %10’undan fazlasının
halen sigara içmekte olduğu ve %30-40’nın obez olduğu
bildirilmiştir. Yapılan araştırmalarda sigarayı bırakmanın ve obez
hastaların kilo vermesinin, astımın kontrolünü kolaylaştırdığı gösterilmiştir.
Referans:
https://hsgm.saglik.gov.tr/tr/kronik-hava-yolu-hastaliklari/liste/kronik-hava-yolu-hastaliklari-astim.html
Global Initiative for
Asthma. Global Strategy for Asthma Management and Prevention,2020. Available
from: http://www.ginasthma.org/
